آشنایی با روش های پیشگیری اورژانسی از بارداری

بسیاری از بارداری های حاصل روابط جنسی محافظت نشده هستند. برای پیشگیری از این قبیل بارداری ها می توان از پیشگیری اورژانسی بهره برد. برای استفاده از این روش پیشگیری لازم است قرص‌های پیشگیری اورژانسی از بارداری (ECPS) مورد استفاده قرار گیرد. در ساختار این قرص های صبحگاهی هورمون هایی تعبیه شده است که می تواند به پیشگیری از بارداری بعد از مقاربت کمک کند. قرص های ECPS بسیار متنوع هستند و این تنوع بر کاربرد و اثرات این قرص ها نیز موثر است.  لازم به ذکر است که قرص‌های پیشگیری اورژانسی به صورت صد در صد مانع از بارداری نمی شوند به همین دلیل در صورت عقب افتادن پریودی مراجعه به متخصص زنان و زایمان الزامی است.

پیشگیری اورژانسی از بارداری

تحقیقات صورت گرفته در خصوص روش‌های پیشگیری اورژانسی از بارداری گویای این امر است که نحوه استفاده و اثرات این قرص با سایر روش های ضد بارداری متفاوت است. این روش زمانی کارایی دارد که امکان بارداری  بعد از رابطه جنسی محافظت نشده بالا باشد یعنی باید بعد از مقاربت مصرف شود. اما برای عملکرد بهتر این قرص آشنایی با چگونگی مصرف آن بسیار با اهمیت است از این رو لازم است قبل از مصرف با متخصص زنان و زایمان مشورت صورت گیرد. پزشک بعد از بررسی سوابق بیماری و اطلاعات شخصی بیمار داروی مناسب را تجویز می کند. با توجه به اهمیت این امر مراجعه به یک پزشک متخصص و کار آمدی همچون خانم دکتر مژده نامداری باید در اولویت هر امری قرار گیرد. از طریق دو شماره تلفن 09374053325، 02122884654  می توان از خدمات ارزنده این پزشک زبردست بهره برد.

آشنایی با پیشگیری اورژانسی از بارداری 

پیشگیری اورژانسی از بارداری یکی از روش های پیشگیری از بارداری است که بعد از مقاربت کارایی دارد. در واقع تنها تا 5 روز بعد از رابطه جنسی حفاظت نشده می توان از این روش استفاده کرد. به بیان دیگر برای جلوگیری از بارداری این قرص باید قبل از آزاد شدن تخمک از تخمدان و باور شدن آن مورد استفاده قرار گیرد وگرنه ممکن است موثر واقع نشود. این روش پیشگیری بر بارداری های قطعی و یا بر جنین در حال رشد کاملا بی اثر است.

پیشگیری اورژانسی از بارداری برای چه زنانی مناسب است

تمام بانوانی که در سن بارداری هستند ممکن است به استفاده از پیشگیری اورژانسی از بارداری نیازمند شوند زیرا هیچ کس از بارداری ناخواسته مصون نیست.

شرایط استفاده از پیشگیری اورژانسی

روش پیشگیری اورژانسی از بارداری دارای شرایطی است که زیر به برخی از آنها اشاره می شود:

• این قرص در صورت داشتن روابط جنسی حفاظت نشده و یا عدم استفاده از روش های پیشگیری از بارداری مورد استفاده قرار می گیرد.
• در هنگام تجاوز جنسی و رابطه جنسی اجباری می توان از مزایای این قرص بهره برد.
• این روش برای زمان هایی که روش های پیشگیری از بارداری به هر دلیلی موثر واقع نشده اند نیز مفید است.

اما در چه زمان هایی روش پیشگیری موثر واقع نمی شود:

• در هنگام فرسودگی و یا شکستگی کاندوم
• عدم استفاده صحیح از کاندوم
• اجتناب از مصرف 3 نوبت متوالی ( یا بیشتر) قرص های ترکیبی خوراکی ضد بارداری
• مصرف با تاخیر (بیش از 3 ساعت) قرص فقط حاوی پروژسترون (مینی پیل)
• مصرف با تاخیر (بیش از 12 ساعت) قرص حاوی دزوژسترل (0.75 میلی‌گرم)
• تزریق با تاخیر (بیش از 2 هفته) نوراتیندرون انانتات (NET-EN) حاوی فقط پروژسترون
• تزریق با تاخیر (بیش از 4 هفته) تزریق استات مدروکسی پروژسترون (DMPA) حاوی فقط پروژسترون
• ایجاد تاخیر بیش از یک هفتگی در تزریق ماهانه ترکیب استروژن و پروژسترون
• رخ دادن مشکلاتی از قبیل از جا در رفتگی، تاخیر در قرار دادن و یا حذف زودهنگام حلقه هورمونی پیشگیری از بارداری و یا پچ پوستی
• رخ دادن مشکلاتی همچون از جا در رفتگی، شکستگی، پاره کردن و یا خارج کردن زودهنگام کلاهک سرویکس و یا کلاهک واژن
• رخ دادن انزال در مهبل و یا حتی دستگاه تناسلی خارجی
• عدم انحلال قرص یا ورقه‌های اسپرم کش قبل از آغاز مقاربت
• رخ دادن اشتباه محاسباتی همچون پرهیز دوره‌ای یا عدم پرهیز طبیعی (در هنگام استفاده از روش پیشگیری آگاهی-محور)
• بسنده کردن به یک روش پیشگیری در روز بارپذیری (در هنگام استفاده از روش پیشگیری آگاهی-محور)
• خارج شدن ( یا خارج کردن) دستگاه درون رحمی (IUD)
• خارج شدن ( یا خارج کردن) دستگاه‌های پیشگیری از بارداری هورمونی

انواع روش های پیشگیری اورژانسی از بارداری

برای پیشگیری اورژانسی از بارداری   سه روش وجود دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:

• مصرف قرص‌های پیشگیری اورژانسی از بارداری (ECPS)
• استفاده از قرص‌های ضد بارداریترکیبی خوراکی  ( روش  Yuzpe)
• استفاده از دستگاه‌های داخل رحمی (آی یو دی)
• روش استفاده از قرص پیشگیری اورژانسی از بارداری

طبق نظریه منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی روش استفاده از قرص های پیشگیری از بارداری به این صورت است که باید قرص های زیر به مدت 5 روز یا 120 ساعت بعد از رابطه جنسی مورد استفاده قرار گیرند.

• مصرف قرص لوونورژس در یک دوز (1.5 میلی گرم) یا استفاده از لوونورژس در 2 دوز (هر کدام 0.75 میلی گرم، با فاصله 12 ساعت)
• مصرف اولیپریستال استات، به صورت تک دوز 30 میلی‌گرم

نحوه عمل قرص لوونورژس

مصرف قرص لوونورژس موجب به تاخیر افتادن فرایند تخمک گذاری می شود. همچنین این قرص ها می توانند بر مخاط گردن رحم اثر بگذارند.  از طرفی این قرص ها با ناتوان کردن اسپرم مانع از بارور شدن تخمک (جلوگیری از اتصال اسپرم و تخمک) می شوند.  مجددا لازم به ذکر است که مصرف قرص لوونورژسترول بعد از لانه‌گزینی تخمک بی تاثیر است و نمی تواند منجر به سقط جنین شود.

قرص لوونورژس

میزان اثربخشی قرص لوونورژس

آمارهای منتشر شده گویای موثر بودن مصرف قرص لوونورژس بوده به گونه ای که حداقل 52 و حداکثر 94 درصد موثر واقع شده است. نتایج بررسی ها نشان داده است که هر چه آغاز مصرف این قرص به مقاربت نزدیک تر باشد موثرتر خواهد بود. مصرف به موقع  قرص اولیپریستال (خصوصا در 72 ساعت پس از نزدیکی) می تواند تا 98 درصد در جلوگیری از بارداری موفق عمل کند.

میزان ایمنی قرص لوونورژس

از نظر ایمنی مطالعات انجام شده گویای این مطلب است که مصرف قرص پیشگیری اورژانسی از بارداری لوونورژسترول  در آینده موجب سقط جنین و یا ایجاد مشکل در روند بارداری نخواهد شد. از نظر عوارض جانبی نیز این قرص مانند سایر قرص‌های ضد بارداری خوراکی عمل می کند (حتی ممکن است عوارض آن بسیار خفیف تر از این قبیل قرص ها باشد).

 موارد منع مصرف قرص لوونورژسترول

همانطور که پیشتر نیز گفته شد پیشگیری از بارداری با قرص اورژانسی برای پیشگیری از بارداری های ناخواسته تنها بعد از مقاربت کارایی دارد و برای سقط جنین نمی توان از آن استفاده کرد. اما نتایج تحقیقات نشان داده است مصرف ناخواسته این قرص توسط زنان باردار موجب آسیب رسانی به جنین نمی شود.

بهتر است تنها در در موارد خاصی مانند مقاربت محافظت نشده از این قرص ها استفاده شود زیرا این قرص ها نمی توانند در طولانی مدت و در استفاده منظم مانند قرص های ضد بارداری خوراکی موفق عمل کنند. اما استفاده بیش از اندازه این قرص ها اگرچه بر سلامت فردی اثری ندارد اما می تواند با عوارضی همچون بی نظمی قاعدگی همراه باشد.

اثر گذاری قرص‌های ضد بارداری اضطراری بر زنان با شاخص توده بدنی بیش از 30 کیلوگرم (افراد چاق) بسیار کمتر از سایر زن ها است اما این به معنای عدم استفاده آنها از این قرص نیست. از نظر پزشکی نیز هیچ منع مصرفی برای استفاده از قرص پیشگیری اورژانسی از بارداری لوونورژس  یا اولیپریستال اعلام نشده است. بهتر است در خصوص استفاده درست، استفاده منظم و عدم موفقیت احتمالی قرص های پیشگیری بارداری اضطراری با پزشک متخصص مشورت صورت گیرد.

• روش  Yuzpe

روش Yuzpe به روشی گفته می شود که قرص‌های ضد بارداری ترکیبی خوراکی در دو دوز مورد استفاده قرار می گیرند. این دوز ها شامل مصرف استروژن (100-120 میکروگرم اتینیل استرادیول) و پروژسترون (0.50-0.60   میلی‌گرم لوونورژسترل (LNG) و یا 1.0-1.2 میلی‌گرم لوونورژسترل ( است. دوز اول   باید در 72 ساعت یا حداکثر 120 ساعت بعد از مقاربت مورد استفاده قرار گیرد. دوز دوم باید 12 ساعت بعد از مصرف دوز اول مورد استفاده قرار گیرد. اگر 2 ساعت بعد از مصرف هر دوز، فرد دچار استفراغ شود تکرار آن دوز اجباری است.

پیشگیری اورژانسی با روش Yuzpe

• دستگاه داخل رحمی (آی یو دی)

یکی دیگر از روش های پیشگیری اورژانسی از بارداری استفاده از IUD است. سازمان بهداشت جهانی اعلام کرده است این روش باید در 5 روز اولیه مقاربت محافظت نشده مورد استفاده قرار گیرد. این روش علاوه بر جلوگیری از بارداری می تواند یک روش پیشگیری موثر و بلند مدت باشد.

پیشگیری اورژانسی با استفاده آی یو دی

نحوه عمل IUD

نحوه عمل دستگاه IUD به این صورت است که در ساختار شیمیایی اسپرم و تخمک تغییر ایجاد می کند. این تغییر منجر به عدم باروری آنها می شود.

اثربخشی IUD

اگر ظرف 5 روز بعد از مقاربت دستگاه IUD در رحم قرار گیرد احتمال بارداری 99 درصد کاهش می یابد. این روش را یکی از موثرترین روش های پیشگیری اورژانسی از بارداری می دانند.   این دستگاه نه تنها برای مواقع اضطراری بلکه برای پیشگیری های بلند مدت از بارداری نیز قابل استفاده است.

ایمنی IUD

استفاده از دستگاه IUD به علت عدم رخ دادن عفونت، از جا در رفتگی یا سوراخ شدگی   یکی از روش های ایمن   به حساب می آید.

موارد منع مصرف IUD

استفاده از روش IUD به زنان باردار به هیچ عنوان توصیه نمی شود. اما علاوه بر بارداری استفاده از IUD   موارد منع مصرف دیگری نیز دارد که در زیر به آنها اشاره می شود:

• کاهش شدید پلاکت خون (ترومبوسیتوپنی)
• خونریزی بدون علت واژن
• سرطان گردن رحم
• سرطان آندومتر
• بیماریالتهابی لگن (PID)